Pijnlijke achillespees

Pijnklachten rond de achillespees zijn vaak heel hinderlijk in het dagelijks leven. Ze zijn bovendien vaak heel hardnekkig.

Een pijnlijke achillespees kan verschillende dingen betekenen:

• de achillespees zelf is ziek;
• het vlies om de pees is ontstoken;
• de aanhechting van de achillespees aan het hielbeen is ontstoken.

Deze problemen zijn niet altijd heel goed van elkaar te onderscheiden, en komen soms ook tegelijkertijd voor.

Hoe ontstaat een pijnlijke achillespees?

Het middelste deel van de achillespees is niet zo goed doorbloed. Als dit stukje pees geblesseerd raakt, kan het moeilijker herstellen. Ook de aanhechting van de pees is kwetsbaar. Bij activiteiten wordt steeds hard aan de aanhechting van de pees getrokken, hierdoor kunnen piepkleine scheurtjes in de aanhechting van de pees ontstaan en de aanhechting kan gaan ontsteken. Het beschermende vlies om de achillespees kan ook gaan ontsteken.

Blessures ontstaan vaak door overtraining, zich verstappen, of wandelen op een zachte ondergrond. Het kan ook zijn dat de kuitspier of achillespees erg kort is, waardoor er bij elke stap extra hard aan de pees getrokken wordt. De pees raakt dan extra snel overbelast. Onder andere de volgende sporten zijn erg belastend voor de achillespees: hardlopen, atletiek, badminton en voetbal.

Verder spelen leeftijd (boven de 30 jaar), geslacht (mannen vaker dan vrouwen), de stand van de voet (platvoet of holvoet) en de stand van het onderbeen een rol bij het ontstaan van achillespeesklachten.

Klachten van een pijnlijke achillespees

De klachten verschillen, afhankelijk van wat er precies aan de hand is met de achillespees.

De pees zelf is ziek
Als de pees zelf ziek is geraakt, ontstaan de klachten vaak geleidelijk. De achillespees is dan vaak (erg) verdikt. Vaak beginnen de klachten met pijn tijdens het lopen of sporten, na verloop van tijd zijn er ook pijnklachten na inspanning (bijvoorbeeld de volgende morgen). Er ontstaan ochtendstijfheid en startproblemen. Op den duur kunnen er ook pijnklachten in rust ontstaan. Men voelt de pijn wanneer men in de pees knijpt en wanneer men de voet beweegt. De pijn zit meestal 1,5 tot 7 centimeter boven het hielbeen.

Het vlies om de pees is ontstoken
Een peesvliesontsteking kan vrij plotseling ontstaan, vaak na overtraining. De pees kan een knisperend gevoel geven wanneer men de pees beweegt. Deze klachten duren meestal twee tot zes weken.

De aanhechting van de pees is ontstoken

Bij een ontsteking bij de aanhechting van de achillespees zit de pijn precies in het midden van de hiel, waar de pees aan het hielbeen hecht. Die plek is dan pijnlijk als je erop drukt en kan ook dik worden. De pijn is erger na inspanning en er is vaak sprake van ochtendstijfheid en startpijn. De voet kan niet goed omhoog worden bewogen. Bij een ontstoken aanhechting kunnen er verkalkingen ontstaan in de beschadigde aanhechting. Als deze verder groeien in de achillespees, raakt de pees nog meer beschadigd. Ook kan een slijmbeursontsteking in de hiel ontstaan.

Hoe te herkennen?

Over het algemeen geeft het verhaal van de patiënt en het lichamelijke onderzoek voldoende duidelijkheid over de oorzaak van de klachten.

De aanhechting van de pees aan het hielbeen is ontstoken.
illustratie: Myrthe Boymans, myrtheboymans.nl

Zieke achillespees en ontstoken peesvlies

Bij een zieke achillespees of een ontstoken peesvlies is de achillespees vaak dik. De zwelling zit meestal enkele centimeters boven de aanhechting aan het hielbeen. Drukken op de zwelling is vaak pijnlijk. Eventueel kan met een echo bekeken worden hoe ernstig de pees beschadigd is en of er ook scheurtjes in de pees zijn ontstaan.

Ontstoken aanhechting van de pees

Als de aanhechting van de achillespees aan het hielbeen ontstoken is, is deze dik en pijnlijk. Om te onderzoeken hoe uitgebreid de ontsteking is en om te controleren of er verkalkingen in de pees zijn ontstaan, is een echo of röntgenfoto zinvol.

De achillespees zelf is ziek.
Illustratie: Myrthe Boymans, myrtheboymans.nl

Welke behandelingen?

De behandeling van de achillespees is niet altijd even gemakkelijk. Herstel duurt vaak lang. Een behandeling zonder operatie heeft de voorkeur. Bij een operatie aan de achillespees blijven namelijk vaak restklachten bestaan en de wond geneest moeilijk.

Niet-operatieve behandeling

Bij achillespeesklachten kunnen de volgende behandelingen worden voorgeschreven:

• rust en aanpassing van de belasting
• rekoefeningen en excentrisch trainen
• therapiezool
• schoenadvies
• schoenaanpassing
• ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s)
• nachtspalk
• onderbeenloopgips
• injectie met bloedplaatjes (PRP)
• shockwave therapie (ESWT)
• corticosteroïdeninjectie

Bij de meeste patiënten verdwijnen de achillespeesklachten met deze behandelingen. Als na zes maanden de klachten nog niet minder geworden zijn, kan een operatie nodig zijn.

Rust en aanpassing van belasting

Rust en aanpassing van de activiteiten wil zeggen dat de patiënt de activiteiten waarbij de achillespees erg belast wordt, vervangt door activiteiten die minder zwaar zijn voor de achillespees. Bijvoorbeeld door te gaan fietsen in plaats van hardlopen. Dit geldt voor sportactiviteiten maar ook voor andere dagelijkse activiteiten. Hoe lang het duurt voordat de patiënt de oude sport weer kan oppakken, hangt af van de klachten. Bij een peesvliesontsteking helpt aanpassing van het trainingsschema en rust meestal al heel goed.

Rekoefeningen en excentrisch trainen

Een excentrische oefening is een oefening waarbij men de pees rekt met behulp van het lichaamsgewicht. Een voorbeeld is wanneer je met de voorvoet op de eerste traptrede gaat staan en langzaam de hiel laat zakken tot onder de voorvoet.

Uit onderzoek blijkt dat deze excentrische oefeningen erg goed werken bij klachten aan de achillespees. Wel is het zo dat hoe zieker de pees is, hoe moeilijker het is om een volledige genezing te krijgen.

Excentrische oefentherapie is een intensieve therapie. Het is een hele opgave om de oefeningen te blijven doen. De fysiotherapeut kan hierbij helpen. Het resultaat van de oefeningen hangt mede af van hoe trouw de patiënt de oefeningen doet. Het is aan te raden om regelmatig terug te komen bij de fysiotherapeut om te bespreken hoe de oefeningen gaan. Excentrisch oefenen kan tijdelijk meer pijn geven. Dit is geen reden om de therapie te stoppen!

Schoenadvies

Bij achillespeesklachten kunnen het beste schoenen worden geadviseerd waarvan de hak een centimeter hoger is dan van de schoenen waar normaal op gelopen wordt.

Wanneer de hiel ook pijnlijk en dik is, is het prettig om een schoen te dragen waarbij zo min mogelijk druk op de hiel komt. Een open hiel is natuurlijk het beste, maar er zijn ook schoenen met een gepolsterde hiel, er zit dan extra voering in de hiel waardoor deze zacht is. Er zijn ‘gewone’ (sport)schoenen te koop die zo’n zachte hielvoering hebben. Hierbij kunt u als voorbeeld denken aan Nike running schoenen en LOWA-wandelschoenen.

Onder andere in schoenenwinkels die lid zijn van Podo Linéa kan de patiënt advies krijgen over alle soorten schoenen met een gepolsterde hiel.

Door: Robert Wonink, MSU echografist voet en enkel, illustraties: Myrthe Boymans, myrtheboymans.nl