Het Restless Legs Syndroom (RLS), je kunt er (n)iets aan doen

Rusteloze benen, tegenwoordig ook wel de ziekte van Wis-Ekbom genoemd, is een veel voorkomende neurologische klacht, vooral bij vrouwen. Uit onderzoek blijkt dat vijf procent van de Nederlandse bevolking last heeft van RLS.

Bewegingsdrang in de benen

Kenmerken van rusteloze benen zijn jeuk, kramp, een vervelend gevoel in de onderbenen, dijbenen, voeten, tenen of alleen op bepaalde plaatsen van de benen. De benen voelen onaangenaam aan, met tintelingen in de onderbenen en er is een bewegingsdrang in de benen. De klachten ontstaan met name bij rust en verdwijnen bij beweging. In het begin treden de symptomen af en toe op en de frequentie kan zich in de loop van de tijd vermeerderen. 

Langdurig dezelfde houding

Het kan zelfs per seizoen verschillen. De meeste mensen herkennen rusteloze benen wanneer de benen langdurig in één en dezelfde houding zijn gehouden, zoals bij een lange autorit. Op een gegeven moment komt er dan een onrust gevoel in de benen en een bewegingsdrang. Wanneer je dan een wandeling maakt is de rusteloosheid weer weg uit de benen. 

Chronische rusteloosheid

Bij RLS hebben mensen te maken met een chronische rusteloosheid in de benen. Vooral ‘s nacht geeft de onrust allerlei kriebels en tintelingen die onaangenaam zijn. De oorzaak van de klacht is niet helemaal bekend. Men vermoedt een verminderde bloeddoorstroming in de benen door de langdurige houding in een bepaalde stand. Er zijn zelfs onderzoeken gaande waarbij er wordt gekeken of de klacht voortkomt uit het centrale zenuwstelsel en misschien komt door een dopaminetekort in de hersenen. Het blijkt dat mensen met ernstige RLS een goed resultaat bereiken met geneesmiddelen voor Parkinson-patiënten, anti-epileptica middelen en antidepressiva, alleen de bijwerkingen van de medicatie kunnen wel eens heftiger zijn dan de kwaal zelf. 

Natuurgeneeskunde en RLS

Veel mensen maken gebruik van behandelingen binnen de natuurgeneeskunde en homeopathie. Daarnaast zijn met acupunctuur en Chinese kruiden goede resultaten te behalen, afhankelijk van de oorzaak van RLS. Weer anderen geven een magnesium- en zinktekort in het lichaam de schuld. Zo zijn er nog steeds veel onduidelijkheden over RLS en wordt nog steeds gezocht naar de juiste diagnose en therapie. Wat wel duidelijk is, is dat RLS bij sommige mensen zo ernstig is dat er door RLS een chronisch tekort aan rust ontstaat, met slaapproblemen tot gevolg.

Primair of secundair

Wanneer er geen aanwijsbare oorzaak te vinden is van RLS, dan spreekt men van een primaire RLS. Soms is RLS het gevolg van aanwijsbare oorzaken of ziekten zoals bijvoorbeeld diabetes. Dan spreekt men van secundair RLS.

Leeftijd

De meeste mensen met RLS zijn van middelbare leeftijd tot ouder. Toch zijn er ook jongere mensen met RLS, deze kinderen worden nog wel eens gediagnosticeerd als hyperactief. Oudere mensen hebben vaker last van RLS door interne zwakte.

Factoren die meespelen bij RLS

Er zijn verschillende factoren die mee kunnen spelen zoals zwangerschap, bloedarmoede, bijwerkingen van medicijnen, vitaminetekort, mineralengebrek, roken, erfelijkheid, stress, voeding, alcoholgebruik, cafeïnehoudende producten zoals koffie, cola, chocolade en thee, bepaalde ziekten zoals diabetes, perifere neuropathie, bloedcirculatiestoornissen ten gevolge van spataderen, neurologische aandoeningen zoals Parkinson, reumatoïde artritis en nierproblemen.

Adviezen bij RLS

Als voetverzorger heb je ongetwijfeld regelmatig mensen in je stoel die klagen over RLS, of bij wie je zelf de symptomen al herkent. Op basis daarvan kun je deze mensen de volgende adviezen geven: 

• Laat regelmatig beide voeten en benen van de heupen tot en met de voeten met Sint-Janskruidolie masseren.
• Een massageolie van een plantenolie met daarin opgelost enkele druppels essentiële oliën van marjolein, of rozemarijn of lavendel kan worden ingezet bij RLS. Adviseer de klant regelmatig een niet te heet lichaamsbad te nemen met één van deze essentiële oliën. Het is per persoon verschillend of juist koelen (niet ijskoud) of verwarmen (niet heet) van de benen verlichting geeft. Dit is een kwestie van uitproberen. 
• Geef aan dat het verstandig is om de al eerder genoemde voedingsmiddelen en dranken die rusteloze benen kunnen veroorzaken te vermijden en vraag ze om bij zichzelf na te gaan welke middelen bij hen de RLS verergeren.
• Een suggestie is om eens een periode te stoppen met alcohol en cafeïne en te kijken of dit effect heeft op de RLS-klachten.
• Het is verstandig om te zorgen voor voldoende calcium, magnesium, zink en vitamines uit de voeding of een aanvullend voedingssupplement te laten nemen.
• Wellicht kan iemand baat hebben bij advies van een (natuur)arts, homeopaat of acupuncturist voor ondersteuning en geef het vooral de tijd, omdat RLS niet in een paar behandelingen is opgelost.
• Matig zijn met zout en verse groenten en fruit eten is ook raadzaam.
• Regelmatige lichaamsbeweging is een pré; door iedere dag een stukje te lopen of te fietsen en vermijd lange tijd staan of zitten in eenzelfde houding.
• Zorg voor loszittende kleding die de benen niet afknellen.
• Creëer een balans tussen rust en activiteit.
• Klachten kunnen verergeren door stress. Adviseer ademhalings- en ontspanningsoefeningen.
• Als laatste: laat de klant de benen niet over elkaar slaan bij het zitten, omdat dit de bloedcirculatie belemmert. 
• Tijdens het slapen kunnen de benen iets hoger worden gelegd door het voeteneind  van het bed te verhogen.

Aan te bevelen oefeningen

Er zijn ook oefeningen voor de benen, we beschrijven ze hieronder.

Rekoefeningen voor de kuiten

Voorbereiding: de volgende oefeningen worden in de staande houding uitgevoerd. Zorg dat je voordat je de benen gaat rekken enkele opwarmoefeningen hebt gedaan voor de spieren. Begin met een rustige rekking van de spieren. Houdt vooral in het begin deze rekking maar enkele seconden vast.

Uitvoering: sta met de voeten tien centimeter uit elkaar en maak een lopende beweging op de plaats. Plaats daarna de handpalmen tegen een muur en zet je linkerbeen een stap naar voren een paar centimeters van de muur. Plaats je rechterbeen een flinke stap naar achteren. Je tenen wijzen naar voren. Laat de beide hielen op de grond en rek nu voorzichtig de kuitspieren door het achterste been te strekken. Probeer de hiel naar de grond te brengen. Even zo vast houden en rustig weer uit de houding gaan en ontspannen. Doe dit enige tijd. Wissel daarna van been. Schud tot slot de beide benen los en draai cirkels in het enkelgewricht.

Variatie yoga rekoefening: de heldhouding of krijger Virabhadrasana 

Sta met de voeten naast elkaar. Plaats het rechterbeen voor je lichaam en buig iets door de rechterknie. Strek nu het achterste been. Houd in deze houding de rug rechtop in het midden. Plaats de handen op de heupen of de handpalmen tegen elkaar voor het hart. Adem rustig door in deze houding en houd de strekking in het been enige tijd aan. Kom rustig uit de houding en wissel van been. 

Variatie rekoefening kuiten

Ga staan met de voeten naast elkaar. Buig nu op een uitademing de rug naar voren en rol de hele rug af (wervel voor wervel) naar beneden door op iedere uitademing steeds een stukje verder de rug af te rollen. De armen hangen naar beneden. Plaats de handen op de grond of op de onderbenen en strek je benen. Adem door in deze houding. Buig nu een paar maal door de knieën en strek deze weer. Kom terug door voorzichtig en langzaam weer omhoog te komen.

Tot slot

Rusteloze benen zijn niet eenvoudig te behandelen. Toch kan men heel bewust het leefpatroon en leefwijze onder de loep nemen en daar veranderingen in aanbrengen, om vervolgens te kijken of de klachten verminderen.

Tekst: met dank aan Gonnie van de Lang, www.vandelang.nl, voor Massage Magazine. Bewerking, redactie VoetVak+.