Het risico van zelfzorgmiddelen: likdoornpleisters

Dat likdoornpleisters met salicylzuur voor een hoop ellende zorgen, zal je met mij eens zijn. Je maakt vast ook regelmatig mee dat (nieuwe) cliënten bellen voor een afspraak om een likdoorn te laten verwijderen. Geen probleem natuurlijk, totdat ze in de stoel zitten en de schoenen en sokken uitgaan. Vaak tref ik dan een verweekte en soms zelfs kapotte huid aan. Er valt op dat moment geen eer aan te behalen, ook niet met ether om de huid weer te verharden.

Drukvrij

Wat ik meestal doe is ze onverrichter zake weer wegsturen met de boodschap om een week later terug te komen, als de huid weer een beetje hersteld is. Pas op dat moment kan ik er weer bij met het mes of de frees. In de tussentijd is het raadzaam de likdoorn drukvrij te leggen en maar te hopen dat de cliënt niet te veel pijn heeft.

Likdoornpleister gevaarlijk

Meestal blijken deze cliënten de boosdoener (de likdoornpleister) gewoon via het internet, de apotheek (!) of de drogist te hebben gekocht. Een griezelige ontwikkeling, want meestal is er bij de verkoop geen rekening gehouden met het feit dat het voor mensen met diabetes, reuma of neuropathie gevaarlijk kan zijn om likdoornpleisters met salicylzuur te gebruiken.

Bacteriën

Het gevaar van deze pleisters zit hem in het feit dat het gevoel van deze cliëntgroep aangetast kan zijn door neuropathie of vaatlijden. Hierdoor voelt men niet altijd wondjes die ontstaan, en dit kan al binnen een paar uur plaatsvinden met likdoornpleisters. Daarbij ligt het gevaar van een infectie altijd op de loer. Als deze cliëntgroep likdoornpleisters gebruikt met salicyl, bijvoorbeeld bij likdoorns tussen de tenen, neemt de kans op het stukgaan van de huid tussen de tenen enorm toe. Hierdoor is men vatbaar voor het binnendringen van bacteriën. Even een klein uitstapje: denk bijvoorbeeld aan zwemmerseczeem. Dat lijkt tamelijk onschuldig. Echter, bij sommige mensen is het wel van belang om te weten dat de huid kapot is en men hierdoor een risico loopt op wondroos.

Nieuw heup of knie?

Bovenstaande geldt ook voor mensen die een nieuwe heup of knie hebben, bij hen vormt een kapotte huid een extra risico. Ook bij mensen met een nieuwe knie of heup moeten wij voetverzorgers uitermate voorzichtig zijn en dienen we op te passen dat we geen wondjes veroorzaken. Een bacterie die daardoor binnen kan dringen, kan op het nieuwe gewricht slaan waardoor infectiegevaar en kans op afstoten van de knie aanwezig is. Ik heb dit bij een cliënt meegemaakt die een nieuwe knie moest laten implanteren omdat er een bacterie in zat. Deze bacterie is waarschijnlijk binnengedrongen door een wondje tussen zijn tenen. 

Internet

Maar zijn die likdoornpleisters nu echt zo makkelijk verkrijgbaar zonder dat iemand kritische vragen stelt? Ik neem de proef op de som en kijk via Google wat er zoal verkrijgbaar is via internet. 

Veel keuze in likdoornpleisters

Op de site van Beslist.nl worden afbeeldingen getoond met verschillende soorten likdoornpleisters. Zelf was ik er niet van op de hoogte dat er zoveel keuze bestaat. Ik kijk welke pleisters er zijn en wat er verteld wordt over de bijwerkingen, inhoud, werkzame stoffen en waarschuwingen. Onderin de hoek van het scherm verschijnt een berichtje met de vraag of men mij kan helpen. Ik reageer met de mededeling dat ik tussen mijn tenen een vervelend plekje heb dat pijn doet en waarvan ik denk dat het een likdoorn is. En dat ik diabetes heb. Het antwoord meldt dat men wat voor mij gevonden heeft; Compeed 2 in 1 Likdoornpleisters. Om het niet uit de hand te laten lopen vraag ik eerst of ik deze wel gebruiken mag vanwege mijn diabetes en of ik niet eerst naar de voetspecialist moet gaan. Het antwoord luidt dat dit afhangt van wat de dokter me aangeraden heeft. Ik besluit het er maar bij te laten en geef aan het eerst wel met de arts te bespreken. Mijn vraag of antwoord over een voetspecialist is genegeerd. Mij is niet geadviseerd naar de pedicure te gaan of het product niet te gebruiken met diabetes.

Contra-indicaties 

Dezelfde ervaring heb ik min of meer bij de likdoornpleisters via verschillende andere websites en van diverse andere merken. Er is daarbij ruimte voor de vermelding van de gebruiksaanwijzing, maar geen waarschuwing waar het verschillende risicogroepen betreft. Gelukkig kom ik op de website van Hansaplast wel een waarschuwing tegen, deze geeft bij de contra-indicaties aan: ‘Niet gebruiken bij overgevoeligheid voor salicylzuur, salicylaten, rubber of als de huid beschadigd of aangetast is. Niet gebruiken als je diabetespatiënt bent of stoornissen in de bloedsomloop hebt. Niet geschikt voor de behandeling van kleine kinderen. Bij een beperkte nierfunctie moet eerst een arts worden geraadpleegd. De pleister mag niet in contact komen met slijmvliezen. Vermijd vooral contact met de ogen. Salicylzuur kan het opnemend vermogen van lokaal op de huid aangebrachte medicijnen verhogen. Plaatselijke huidirritaties (brandend gevoel, rode huid) komen zelden voor. In enkele gevallen kunnen er allergische huidreacties optreden. Gebruik zonder medisch advies niet langdurig meerdere pleisters tegelijkertijd….Alleen voor uitwendig gebruik. Gebruik bij elke nieuwe toepassing een nieuwe likdoornpleister voor behoud van de beschreven werking van het product.’ Ook vermeldt de site: ‘Probeer de likdoorn nooit te verwijderen met een scherp voorwerp! Ga naar een pedicure als de likdoorn niet verdwijnt of een pijnlijke ‘kern’ blijft houden. Als je diabetes of stoornissen van de bloedsomloop hebt, gebruik de Hansaplast likdoornpleisters dan niet en ga naar je pedicure of arts. Kijk voor meer informatie in de gebruiksinstructies en bijsluiter van het product.’

Bestellen via internet af te raden

Internet is natuurlijk een geweldig medium, maar voor de verkoop van dergelijke producten zou het ten strengste afgeraden moeten worden. Zoals bekend zijn de gevolgen vaak niet mis. Bij verkeerd gebruik is de schade niet te overzien, zoals wordt geïllustreerd door de volgende foto’s.

Apotheek

In mijn streven naar volledigheid, heb ik ook een apothekersassistent gevraagd of er in de apotheek veel likdoornpleisters verkocht worden. Ik werd een beetje afgewimpeld met het antwoord van een paar tot een klein aantal. Mensen kregen veelal salicyl 40% mee van de arts om thuis de likdoorn te verweken. De mensen die aan de balie om advies vroegen over hun likdoorns, kregen van haar het advies om er vooral mee naar de huisarts te gaan. Toch bleven de likdoornpleisters gewoon hangen in de apotheek.

Samenwerking

Ik vraag me ook af waarom een arts in dit soort gevallen eerst deze zalf voorschrijft. Zou het niet veel handiger zijn om deze mensen direct naar de pedicure te sturen? Ook wordt het gebruik van deze zalf voorgeschreven aan mensen met een risicovoet. Een kwalijke zaak wat mij betreft. Een huisarts zou geen zalf met salicyl moeten voorschrijven aan mensen met een likdoorn. Veelal wordt er ook geen uitleg gegeven over het gebruik. Mijn advies aan huisartsen zou daarom ook zijn om salicyl alleen voor te schrijven in combinatie met een behandeling bij de pedicure. Op die manier krijgen cliënten instructies mee en kunnen wij ze begeleiden bij het gebruik. Ook is de controle dan beter uit te voeren, zodat het niet zo niet uit de hand zal lopen met de beschadiging van de huid. 

Verweekte plekken, aangetaste huid, je kent het vast uit eigen praktijk. Het is iedere keer maar weer de vraag of er nog een nette voet van gemaakt kan worden.

Petitie

Vakblad de Medische Voet heeft ook aandacht besteed aan dit onderwerp. Ook vond er via hen een oproep plaats om de petitie te tekenen waarmee door een voetverzorger wordt gestreden voor het verbod op verkoop van likdoornpleisters met salicylzuur. Mocht je de petitie nog willen bekijken, kijk dan op: https://nl.surveymonkey.com/r/?sm=gx3H%2ft2oNOEfNuK7bT72KQ%3d%3d (deze petitie is online nog steeds actief)

Ondanks het feit dat er in de media aandacht is besteed aan de nare gevolgen van het gebruik van likdoornpleisters met salicylzuur, blijven deze (voorlopig?) nog gewoon te koop.

Tot slot

De risicovoeten zijn aan een opmars begonnen. Vergoedingen worden minder, en de aanvoer van zelfzorgmiddelen is niet te overzien. Internet geeft de mogelijkheid om van alles te kunnen bestellen vanuit de hele wereld. Consumenten vragen niet altijd eerst om advies, maar gaan op internet rondkijken om te zien wat er aan hun probleem te doen is, en gaan dan zoeken naar waar ze een middel het goedkoopst kunnen kopen. Een gevaarlijke ontwikkeling. Als het mij zou liggen, zou het de fabrikanten – wereldwijd – verboden worden dergelijke producten te maken. Hoe denk jij daar over?

Door Ursela Vogt, medisch pedicure, met dank aan pedicure Marieke Haverkort van Care 4 Feet en haar cliënten voor de foto’s.

Dit artikel verscheen eerder in VoetVak+, editie 3, 2015